Gdansk i Polen - 25 tips på saker och göra

Reklama

Gdańsk w Polsce jest naszym zdaniem jednym z najlepszych miast w kraju. Hanzeatyckie miasto Gdańsk leży nad Morzem Bałtyckim, otoczone długimi, pięknymi piaszczystymi plażami. Wraz z Gdynią i Sopotem, Gdańsk tworzy przyjemny obszar trójmiejski, który oferuje wszystko, od zabytkowych budynków po przytulne restauracje i piękne plaże latem. Oto kilka wskazówek i rzeczy do zrobienia w Gdańsku!

Spis treści

Hanzeatyckie miasto Gdańsk

Miasto hanzeatyckie to miasto, które było członkiem Ligi Hanzeatyckiej, monopolu handlowego, który handlował ze sobą na Morzu Północnym i Morzu Bałtyckim od XII do XVII wieku, chroniąc się przed konkurencją.

Największymi miastami hanzeatyckimi w tym czasie były Lubeka w Niemczech, Tallinn (Revall) w Estonii, Ryga na Łotwie i ... Gdańsk w Polsce. Hanzeatyckie miasto Gdańsk (Danzig) było doskonale położone z osłoniętym portem i wraz z Sopotem i Gdynią tworzyło tak zwane Trójmiasto (Trojmiasto).

Gdańsk położony jest na polskim wybrzeżu Bałtyku, na południowy wschód od Gdyni i Sopotu.

Rzeczy do zrobienia w Gdańsku

Gdańsk to fantastyczne miasto, które ma wiele do zaoferowania. Można tu spacerować wśród pięknych domów lub wzdłuż rzeki, odwiedzać muzea lub odkrywać zabytki. Polacy specjalizują się w zachowywaniu starego i budowaniu nowoczesności. Oto 25 wskazówek dotyczących rzeczy do zrobienia w Gdańsku.

1. doświadczenie Długi targ (Długi plac)

Stare Miasto w Gdańsku jest zdecydowanie warte odwiedzenia! Tutaj można spacerować wzdłuż ul. Długą do Długiego Targu, gdzie można podziwiać niesamowite budynki we wszystkich kolorach. Tutaj można również zobaczyć słynną fontannę Neptuna. Fontanna znajduje się na placu od 9 października 1633 roku i przedstawia mitologicznego boga Neptuna. Wokół placu znajduje się również wiele okazałych posągów na wszystkich dachach z pięknymi fasadami.

2. zafascynowany dworem Artusa

Za fontanną Neptuna znajduje się Dwór Artura (otwarty 23 listopada 1742 r.), nazwany na cześć średniowiecznej legendy o królu Arturze. Spotykali się tu bogaci kupcy, a jego świetność trwała do lat 20. XX wieku. Dom jest otwarty dla zwiedzających i stanowi część Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.

Na zewnątrz sklepienia po obu stronach znajdują się dwa popiersia przedstawiające króla Polski Zygmunta III Wazę i jego syna Władysława IV Wazę. Na budynku znajdują się również czterej starożytni bohaterowie: Judasz Machabeusz, Temistokles, Scypion Afrykański i Marek Furiusz Kamillus.

3) Sprawdź złoty dom i "damę w oknie".

Złota Kamienica na Długim Targu to prawdopodobnie jeden z najpiękniejszych domów w Gdańsku. Została zbudowana na początku XVII wieku na zlecenie burmistrza Jana Speymanna. Piękna dekoracja, którą widzimy, miała być tylną częścią, ponieważ przednia dekoracja zamówiona we Włoszech zatonęła w drodze do Gdańska.

Tuż obok, przy Dworze Artusa, znajduje się również Nowy Dom Ławy. Budynek pochodzi z XV wieku i przez pewien czas w okrągłym oknie na szczycie można było zobaczyć "Damę w oknie". Kobieta jest postacią z powieści napisanej w 1891 roku o dziewczynie, która została zamknięta przez okrutnego wuja w XVII wieku.

Nowy dom Lavas po lewej stronie na zdjęciu i złoty kamienny dom to biały piękny dom.

4. słuchanie muzyki w zielonych drzwiach

Pomiędzy Długim Targiem a Motławą znajduje się duży, piękny budynek z czterema łukami - Zielona Brama. Budynek został wzniesiony około 1564 roku, z przeznaczeniem na rezydencję królów polskich. Żaden król nigdy tu nie mieszkał, ale prezydent Lech Wałęsa miał tu kiedyś swoje biuro. Dziś znajduje się tu część Muzeum Narodowego. Przechodząc przez łuki, prawie zawsze ktoś gra muzykę klasyczną.

5. Zobacz gotycką bramę Chlebnicką

Chlenicka to najlepiej zachowana brama w stylu gotyckim, pochodząca z 1450 roku. Przyjrzyj się uważnie, aby znaleźć najstarszy herb w Gdańsku zwrócony w stronę wody, herb z dwoma srebrnymi krzyżami. Znajduje się tam również lilia, która niegdyś była symbolem księżnych pomorskich.

Adres: Chlebnicka bramy, Chlebnicka 21

6) Przejażdżka statkiem pirackim Czarna Perła

Wzdłuż Motławy znajduje się piracki statek Czarna Perła. Statek zabierze Cię dookoła i tutaj możesz zjeść i napić się dobrego piwa i doświadczyć Gdańska z rzeki i morza.

Adres: Statek Czarna Perła na Długim Pobrzeżu 11

7 Spacer wzdłuż Mariagatan

Brama Mariacka to brama, w której znajduje się również Muzeum Archeologiczne. Po przejściu przez bramę od strony rzeki, znajdziemy się na najpiękniejszej i najbardziej romantycznej ulicy Gdańska - Mariackiej. Tutaj znajdziesz piękne fasady, malownicze zakątki, przytulne restauracje, sprzedaż bursztynu i wielu artystów. Witamy na Starym Mieście!

Adres: Brama Mariacka, Mariacka 28/30

Rzeczy do zrobienia w Gdańsku - odwiedź ulicę Mariacką widzianą z Bramy Mariackiej

8) Podziwiać kościół Mariacki

Kościół Mariacki w Gdańsku jest wyposażony w 80-metrową wieżę i może pomieścić 25 000 odwiedzających. Zbudowany w latach 1342-1502, jest największym ceglanym kościołem na świecie! Obszar ten inspirował również wielu artystów i pisarzy na przestrzeni lat, a także był wykorzystywany do wielu sesji filmowych. Wejdź na wysokość 80 metrów i zrób najlepsze zdjęcie Gdańska na Instagramie.

W głównym wejściu do kościoła Mariackiego znajduje się mały dzwon z napisami w języku szwedzkim i łacińskim od Karola VII. Otrzymał go za szturm na Narwę w 1700 roku i zwycięstwo oraz pomoc stacjonującym tam Szwedom. Nikt nie wie, dlaczego dzwon został zapomniany w Gdańsku, ale odkryto go w ruinach po wojnie.

Adres: Kościół Mariacki, Podkramarska 5

9. sfotografować Bramę Żurawia

Brama Żuraw (Żuraw Portowy) może być postrzegana jako jeden z najważniejszych symboli Gdańska, obowiązkowa okazja do zrobienia zdjęcia! W średniowieczu był to największy dźwig portowy w całej Europie i służył do przenoszenia towarów na i ze statków. Mieści się w nim również część Muzeum Morskiego, które jest jednym z czterech i nazywane jest "Żurawiem".

Adres: Kranporten, Szeroka 67/68

Kran Gdansk — Co robić w Gdańsku - Fajny Żuraw Portowy

10) Przejść przez bramę św.

Jana (Brama Świętojańska) jest również warta zobaczenia podczas spaceru wzdłuż rzeki, znanej również jako Rybackie Wybrzeże. Bramy nazywane są bramami wodnymi, a początki Bramy Świętojańskiej sięgają XIV wieku.

Adres: Brama Świętojańska, Śródmieście

11. wizyta w kościele św.

Kościół św. Jana został pomyślany jako mała kaplica, kiedy w 1358 roku rozpoczęto jego budowę. Od tego czasu ten potężny kościół był budowany do 2019 roku z wszelkimi możliwymi trudnościami. Kościół św. Jana ma 55,10 metrów długości i 20,18 metrów szerokości. Czterokondygnacyjna wieża ma 47 metrów wysokości.

Adres: Kościół św. Jana, Świętojańska 50

12. sprawdź bramę Straganiarską

Średniowieczna brama wodna Stragniarska została zbudowana w latach 1481-1492 i znana jest również jako "Brama Kupiecka". Brama Straganiarska jest najbardziej wysuniętą na północ zachowaną bramą wodną i znajduje się na końcu ulicy Straganiarskiej. W latach 1959-1963 mieszkał w niej znany polski aktor Zbigniew Cybulski.

Adres: Straganiarska brama, Straganiarska

13. dostać się na wyspę Wyspa Spichrzów

Wyspa Spichrzów, jak nazywana jest wyspa w języku angielskim, znajduje się naprzeciwko dużego dźwigu portowego i rzeki Motławy najbliżej i Nowej Motławy po drugiej stronie wyspy. Na północnym cyplu znajduje się nowo wybudowany Spichlerz Długa Droga, który był dużym budynkiem zbożowym zniszczonym przez Armię Czerwoną w 1945 roku.

Po drugiej stronie wyspy przy Moście Stągiewnym znajdują się dwie zachowane ceglane wieże zwane Bramą Stągiewną. Została ona zbudowana w XVI wieku i jest częścią starych fortyfikacji Gdańska. Poza tym wyspa jest supernowoczesna z hotelami apartamentowymi i restauracjami w najlepszym gdańskim duchu.

14. udać się również na wyspę Ołowianka

Wyspa Ołowianka to niewielka wyspa położona tuż przy Wyspie Spichrzów. Można tu zwiedzić dwa muzea morskie i sfotografować stare miasto z widokiem na Motławę. Po przekroczeniu mostu Kamieniarskiego po drugiej stronie wyspy znajduje się piękny barokowy dom z 1730 roku. Dom został przebudowany i nosi nazwę Dom pod Murzynkiem i jest obecnie hotelem. Jest to idealne miejsce na pobyt w barokowej, osobistej i bardzo centralnej lokalizacji.

15. poznaj historię w Muzeum Historycznym w ratuszu

Kolejną atrakcją Gdańska jest gotycki Ratusz Starego Miasta, którego początki sięgają końca XIII wieku. W ratuszu mieści się również czterokondygnacyjne Muzeum Historyczne z piękną "Salą Czerwoną". Jeśli chcesz zrobić najlepsze zdjęcia miasta i Traktu Królewskiego, możesz dostać się na szczyt ratusza z widokiem we wszystkich kierunkach.

Adres: Ratusz i Muzeum Historyczne, Długa 46

CZYTAJ WIĘCEJ: Przepis na żurek - gotujemy polską zupę
CZYTAJ WIĘCEJ: Polskie jedzenie - specjały kuchni polskiej

16. królewski spacer przez Złotą Bramę w Gdańsku

Złota Brama powstała w latach 1612-1614 i jest zabytkową bramą renesansową. To właśnie przez Złotą Bramę przechodziła świta królewska na ulicę Długą. Po zewnętrznej stronie bramy po prawej stronie znajduje się plac, na którym w 1260 roku rozpoczął się jarmark św. Wewnątrz przy ulicy Długiej (Długa 12) znajduje się Dom Uphagena i muzeum poświęcone politykowi J. Uphagenowi. Podłoga wygląda dokładnie tak, jak w XVIII wieku w stylu mieszczańskim.

Adres: Golden Gate, Ulica Długa

17. zobacz sztukę w Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku

Wielka Zbrojownia została zbudowana jako zbrojownia na początku XVII wieku i jest najlepszym przykładem architektury renesansowej w Gdańsku. Obecnie w budynku znajduje się galeria sztuki, Akademia Sztuk Pięknych.

Adres: Wielka Zbrojownia, Kołodziejska, 80

18. wycieczka na historyczne Westerplatte.

Westerplatte to mały półwysep na Morzu Bałtyckim, który widać przy wejściu do portu, gdy płynie się statkiem do i ze Szwecji. Półwysep ten był wolnym polskim Gdańskiem z własnym rządem, podczas gdy reszta Gdańska była niemiecka przez 80 lat. Przeciwko temu półwyspowi Hitler rozpoczął II wojnę światową 1 września 1939 r. o godzinie 04:45, kiedy to okręt szkoleniowy Schleswig Holstein rozpoczął ostrzał Westerplatte.

Polacy byli nieliczni w swoich bunkrach i bronili się przez siedem dni, ale ostatecznie musieli się poddać. Do 6 kwietnia 1945 roku Polacy odbili Gdańsk i Westerplatte. Bohaterowie, którzy wciąż żyją z czasów wojny, spotykają się na Westerplatte 1 września każdego roku.

Z Gdańska do Westerplatte: Samochodem około 15 minut przez DW501.
Rowerem ok. 30 min - 10 km przez ulicę Majora Henryka Sucharskiego/DK89.

19. zwiedzanie muzeów w Gdańsku

W Gdańsku znajduje się wiele różnych muzeów. Muzea Morskie składają się z czterech pojedynczych muzeów i można kupić bilet do wszystkich z nich, zwanych razem Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku.

Na wyspie Ołowianka statek Parowiec Sołdka jest muzeum przy Ołowiance 9-13.
Obok parowca stoją trzy renesansowe kamienice, a przy Ołowiance 9-13 znajduje się główny budynek Narodowego Muzeum Martyrologicznego.
Żuraw jest częścią Muzeum Morskiego przy ulicy Szerokiej 67/68.
Czterokondygnacyjny Ośrodek Kultury Morskiej znajduje się 50 metrów od bramy dźwigu przy ulicy Tokarskiej 21/25.
Muzeum II Wojny Światowej to obowiązkowe miejsce do odwiedzenia i nowo otwarte w 2023 roku, które znajduje się przy placu Władysława Bartoszewskiego 1, 80-862 w Gdańsku, 10 minut spacerem od centrum miasta

Gdańsk był centrum bursztynu od epoki kamienia, a muzeum opowiada pełną historię bursztynu od epoki kamienia do dnia dzisiejszego.

Muzeum Bursztynu znajduje się przy Targu Węglowym 26

20. Chodzenie do restauracji w Gdańsku

Na starym mieście znajduje się wiele przytulnych restauracji, a latem do wyboru jest wiele przyjemnych kawiarni na świeżym powietrzu. Spaceruj brukowanymi uliczkami starych dzielnic i poczuj historię miasta.

Większość restauracji nie wyróżnia się pod względem kulinarnym, ale popularną restauracją jest na przykład Goldwasser, która znajduje się nad kanałem i oferuje zarówno kuchnię polską, jak i francusko-europejską. Jest też Cala Naprzód, gdzie można zjeść na dachu i podziwiać wspaniały widok na Gdańsk.

Restauracja Goldwasser przy Długim Pobrzeżu 22, Gdańsk.
Cala Naprzód przy Tokarskiej 21/25, Gdańsk

21. zakupy w Gdańsku

Można również wybrać się na zakupy do wszystkich małych sklepów, które znajdują się wzdłuż ulic. Na przykład, można spacerować wzdłuż przytulnej ulicy Mariackiej, gdzie bary i sklepy znajdują się obok siebie.

Można tu kupić niemal wszystko, co wykonane jest z bursztynu, ale także ubrania, biżuterię, bibeloty, obrazy i wiele innych. Jeśli chcesz, możesz również rozejrzeć się po pięknej hali targowej lub udać się do centrum handlowego Galeria Bałtycka, gdzie znajdziesz ponad 200 sklepów.

Hala targowa przy Placu Dominikańskim 1 (Halatargowa.pl)
Galeria Bałtycka przy alei Grunwaldzkiej 141, Gdańsk

22. Zakupy na Jarmarku Dominikańskim

Raz w roku, fascynujące rynek w Gdańsku, którego początki sięgają 1260 roku. Dominika, odbywa się w pierwszych trzech tygodniach sierpnia, a jego ulice zapełniają się straganami sprzedającymi wszystko, od odzieży i biżuterii po sztukę i antyki. Skupia on około tysiąca kupców, artystów i kolekcjonerów oraz około 6 milionów ludzi.

Nie zabraknie stoisk z jedzeniem i smakołykami, takimi jak winogrona i jabłka maczane w czekoladzie. Można również przygotować się na wiele występów i artystów.

23. opalanie i pływanie na plaży Stogi

Co jeszcze można robić w Gdańsku? Cóż, możesz iść na plażę! Możesz o tym nie myśleć, ale w Gdańsku można się opalać i pływać. W niewielkiej odległości od miasta znajduje się kilka naprawdę ładnych piaszczystych plaż.

Na przykład na plażę Stogi można łatwo dojechać samochodem lub tramwajem. Jeśli podróżujesz z kamperem, przyczepą kempingową lub namiotem, znajdziesz również ładne kemping tutaj, który jest dobrze zlokalizowany zarówno do zwiedzania plaży (pieszo), jak i miasta (tramwajem).

Z Gdańska na Stogi: Samochodem około 17 minut przez DW501
Tramwaj ok. 20 min z Żabi Kruk 02 - Stogi Plaza 01. Rower ok. 25 min - 7,8 km przez Wosia Budzysza.

24. wycieczka do Sopotu

Będąc w Gdańsku, warto odwiedzić inne miasta w Trójmieście: Sopot jest prawdopodobnie najbardziej luksusowym nadmorskim kurortem w Polsce, z imponującym Grand Hotelem i najdłuższym drewnianym molo w Europie. Kiedy tu jesteś, czujesz się jak na polskiej Riwierze!

CZYTAJ WIĘCEJ: Sopot w Polsce - życie na plaży na polskiej Riwierze

Z Gdańska do Sopotu: Samochodem około 18 minut przez DW468
Tramwaj ok. 45 min z dworca Gdańsk Wrzeszcz, rower ok. 45 min - 14 km przez Szlak Rowerowy R10 i Aleję Generała Józefa Hallera. Pociąg SKM co 15 min.

Grand hotel Sopot — Grand Hotel w Sopocie, widziany z długiego drewnianego molo w morze

25. wycieczka do Gdyni.

Trzecim miastem w "trójmieście" jest Gdynia, urokliwe letnie miasto nad morzem. Miasto oferuje między innymi dobre zakupy w dużym centrum handlowym Centrum Riviera, które jest największym centrum handlowym w północnej Polsce z 250 sklepami, oraz w nieco mniejszym centrum handlowym Klif Gdynia. W Gdyni znajdziemy także ładne alejki, długie piaszczyste plaże i uroczą promenadę, degustacje piwa i wiele restauracji z dobrym jedzeniem.

Galeria Centrum Riviera, Kazimierza Górskiego 2,Gdynia
Klif Gdynia, Aleja Zwycięstwa 256, Gdynia
CZYTAJ WIĘCEJ: Gdynia w Polsce - życie na plaży i zakupy

Z Gdańska do Gdyni: Samochodem ok. 30 min drogą DW468. Tramwajem ok. 60 min z Gdańska Wrzeszcza (dworzec główny). Rowerem ok. 1 h 30 min wzdłuż promenady. Kolejka SKM co 15 min.

Zobacz więcej Polski

Chcesz zobaczyć jeszcze więcej Polski? Polska ma tak wiele do zaoferowania. Wzdłuż wybrzeża znajdziesz jeden wspaniały kurort wakacyjny za drugim, taki jak przytulne Łeba i język ziemi Helz magicznie długimi piaszczystymi plażami. Zainteresowanym historią polecamy również wizytę w średniowiecznym zamku. Malborkktóry znajduje się około 50 mil na północ od Gdańska.

Jeśli masz dużo czasu do stracenia, możesz również udać się na wschód, aby odkryć świat Jeziora Mazurskiegdzie można wybrać się na wycieczkę łodzią lub zobaczyć dzikie żubry w morzu. Białowieża park narodowy. Jeśli zamiast tego wolisz duże miasta, polecamy wizytę w Kraków lub Warszawaa. Możemy również gorąco polecić, na przykład Toruń z ich piernikami lub Poznań z historycznym rynkiem.

Podróż do Gdańska

Ze Szwecji do Gdańska można dostać się samolotem lub promem. Istnieje kilka wariantów podróży samolotem, ale z lotniska Skavsta można szybko i łatwo polecieć liniami Wizz Air. Promem można podróżować z Nynäshamn do Gdańska, z Ystad do Świnoujścia lub z Karlskrony do Gdyni.

Wiadomości 2021: Viking Line popłynie do Gdańska, gdzie spędzisz cały dzień przed powrotem do domu wieczorem. Wizzair rozpocznie loty ze Skellefteå do Gdańska wiosną 2021 roku.

Życie w Gdańsku

Celestin Residence to bardzo piękny i nowoczesny hotel butikowy w bardzo przystępnej cenie. Jest bardzo centralnie położony w pobliżu starego centrum miasta i możemy go gorąco polecić.

Hotel Celestin Residence przy ulicy Straganiarskiej 19, 80-837 Gdańsk,

Fakty o Gdańsku

Kraj: Polska
Województwo: Województwo pomorskie
Populacja: Około 574 000 (2018)
Lokalizacja: Gdańsk położony jest nad Zatoką Gdańską w południowo-wschodniej części Morza Bałtyckiego, około 20 kilometrów na zachód od ujścia Wisły.
Imię i nazwisko: W dokumentach historycznych miasto jest również określane jako Dantzk, Dantzig, Dantzigk, Dantiscum, Gyddanyzc, Gdanzc, Gedanum i Kdansk.

Wczesna historia

600 do 900: Już w VI wieku istniała tu osada rzemieślniczo-rybacka. W X wieku znajdował się tu warowny zamek książąt pomorskich. Miasto Gdańsk zostało założone w XIII wieku i było częścią Polski do 1308 roku. Następnie było kontrolowane przez Zakon Krzyżacki, zanim w XV wieku stało się republiką miejską pod panowaniem polskim.
Założenie miasta: Gdańsk został założony w 1224 lub 1225 roku.
Średniowiecze: W późnym średniowieczu miasto było ważnym ośrodkiem handlowym i członkiem Hanzy. XVI i XVII wiek były okresem prosperity, a port był wykorzystywany do eksportu zboża. W tym czasie Gdańsk stał się bogatym miastem z wieloma wspaniałymi budynkami.

Prusy (1793-1919)

Prusy: Kiedy Polska została podzielona w 1793 r., Gdańsk przypadł Prusom.
Cesarstwo Niemieckie: W latach 1871-1918/1919 miasto było częścią Cesarstwa Niemieckiego, w prowincji Prusy Zachodnie.
Pierwsza wojna światowa: W 1918 roku Polska ponownie stała się odrębnym krajem, po raz pierwszy od 125 lat. Początkowo w jej skład weszły tylko części należące do Rosji, ale z czasem odzyskano również część terytorium Niemiec.
Pokój wersalski: W 1919 roku Niemcy podpisały pokój wersalski, a kolejne części trafiły do Polski.

Okres międzywojenny

Sanktuarium w Gdańsku: Po upadku Cesarstwa Niemieckiego Gdańsk (Danzig) stał się samorządnym "sanktuarium" z własnym rządem i walutą.
Port Gdynia: W sanktuarium w Gdańsku większość ludzi mówiła po niemiecku i nie było chęci rozładowywania polskich materiałów wojennych. Polacy zbudowali więc własny duży port, tuż obok, w Gdyni.

Druga wojna światowa

Ataki na Polskę: 1 września 1939 roku niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zaatakował Polskę.
Reintrodukcja w PolsceDzień po ataku Gdańsk został uznany za część Cesarstwa Polskiego i był okupowany przez nazistowskie Niemcy do 1945 roku.
Okupacja sowiecka: W marcu 1945 r. miasto zostało zajęte przez Związek Radziecki i ucierpiało w wyniku grabieży i pożarów.

Historia współczesna

Wypędzenie Niemców: W latach 1945-1946 10 milionów osób niemieckojęzycznych zostało wypędzonych z Prus Wschodnich, Gdańska (Danzig) i innych obszarów do przyszłych Niemiec Wschodnich i Zachodnich.
Związek zawodowy Solidarność: W 1980 roku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina stoczniowiec Lech Wałęsa założył polski związek zawodowy Solidarność. Był to początek upadku polskiego komunizmu.

złoty zlew mówi:

Boże, trafiłeś w sedno, dobra robota!

15 kwietnia 2021 r. - 11:33

Odpowiedź

Jonathan GDM mówi:

Dobry przewodnik! Właśnie się tam wybieram, więc teraz mam przegląd sytuacji :). Teraz zarówno Ryan air, jak i wizz air latają codziennie z Göteborga, więc podróżuje tam wiele osób!

26 lipca 2023 r. - 11:10

Gdańsk w Polsce - 25 wskazówek dotyczących rzeczy do zrobienia